Praca u męża a podleganie ubezpieczeniom społecznym z uwagi na ciążę. Czy praca wykonywana na rzecz członka rodziny zawsze stanowi „pozorne zatrudnienie”?
Klientka zgłosiła się do Kancelarii z negatywną decyzją wydaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, na mocy której nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownik u swojego męża (płatnika składek). Klientka prowadziła co prawda wcześniej działalność gospodarczą w której to opłacała najniższe składki na ubezpieczenia społeczne, natomiast na podstawie umowy zatrudnienia u męża jej podstawa wymiaru składek została określona na zdecydowanie wyższą. Organ przeprowadził szybkie postępowanie wyjaśniające i zarzucił, że Klientka zatrudniła się u swojego męża na około trzy miesiące przed spodziewanym terminem porodu, a co więcej ojcem dziecka będzie pracodawca. Nadto, płatnik prowadził działalność gospodarczą w swoim mieszkaniu, a poza Klientką nie zatrudniał żadnych innych pracowników, wobec czego bez wątpienia w ocenie organu zatrudnienie było fikcyjne. Od powyższego skutecznie złożyliśmy odwołanie, a po przeprowadzeniu postępowania sądowego Sąd wydał wyrok korzystny dla naszej klientki. Organ nie złożył apelacji, a wyrok się uprawomocnił.
WAŻNE! Klientka nie prowadziła z mężem wspólnego gospodarstwa domowego, a tym samym nie spełniała przesłanek do zgłoszenia jej jako osoby współpracującej. W wielu bowiem sytuacjach, przy spełnieniu stosownych przesłanek (o czym mowa w innych wpisach) żona nie może zostać zatrudniona u męża na umowę o pracę, a powinna zostać zgłoszona jako osoba współpracująca.
Jak to zatem jest z zatrudnianiem członków rodziny?
Stanowisko sądów orzekających jest praktycznie jednolite – zatrudnienie członka rodziny nie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, a na pewno nie dowodzi o zamiarze obejścia prawa. Jak wskazał słusznie Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 września 2003 r. (II UK 41/03) zatrudnienie na podstawie stosunku pracy osoby bliskiej pracodawcy wymaga jednoznacznych ustaleń, że zostały spełnione warunki podjęcia takiego zatrudnienia oraz że miało miejsce wykonywanie obowiązków w sposób charakterystyczny dla stosunku pracy, a nie tylko, ze brak było zakazu zatrudnienia. Ciężko bowiem wymagać, aby w małych „rodzinnych firmach” strony sporządzały nadmierny materiał dowodowy na potrzeby ewentualnych postępowań z organem rentowym. Należy również pamiętać, że w sytuacji kiedy płatnik składek zatrudnia swojego małżonka, brak jest uzasadnienia dla pisania do siebie wiadomości mailowych, bowiem strony praktycznie widzą się każdego dnia, a sprawy służbowe w ciągu dnia załatwiają podczas rozmów telefonicznych. Brak jest zatem jakichkolwiek przeszkód prawnych do zatrudniania członków najbliższej rodziny, o ile osoby te faktycznie świadczą pracę, nawet jeśli (w przypadku kobiet) nie będzie ona świadczona przez dłuższy okres czasu z uwagi na zbliżający się termin porodu. W ocenie Sądu orzekającego w sprawie naszej Klientki sam fakt, że była ona w ciąży w dacie zawierania umowy oraz była małżonką płatnika składek, nie może świadczyć o tym, że umowa o pracę została zawarta dla pozoru. W dacie zawarcia umowy była ona w piątym miesiącu ciąży, czuła się dobrze natomiast ciążą przebiegała prawidłowo. Zatem nic nie stało na przeszkodzie realizowania umowy, do momentu kiedy lekarz prowadzący orzekł o zaprzestaniu pracy z uwagi na zagrożenie ciąży.
Proszę pamiętać, że skutecznie sporządzone odwołanie sporządzone przez fachowego pełnomocnika zajmującego się sprawami z zakresu ubezpieczeń społecznych, pomoże w sprawnym przeprowadzeniu postępowania, tak aby wyrok był dla Państwa jak najbardziej korzystny.
Jeśli otrzymali Państwo decyzję wydaną przez organ, z którą to się Państwo nie zgadzacie, zapraszamy do kontaktu.
Joanna Kawecka
Radca Prawny. Specjalistka ubezpieczeń społecznych.
