ZUS odmówił zasiłku macierzyńskiego?
Powtarzającą się praktyką Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jest kwestionowanie zawartych umów o pracę z kobietami w ciąży.
Organ wydaje wówczas decyzję w której stwierdza, że pracownik nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu za wskazany okres, a następnie decyzję w której odmawia prawa do zasiłku chorobowego. Oznacza to, że w okresie ciąży kobieta nie może liczyć na żadne świadczenia z tego tytułu. Najważniejszym i często jedynym zarzutem organu rentowego jest zakwestionowanie zawartej pomiędzy płatnikiem a ubezpieczoną umowy o pracę zarzucając, że została zawarta dla pozoru w celu otrzymania nienależnych świadczeń.
Umowa zawarta dla pozoru jest nieważna. Oznacza to, że oświadczenia stron nie wywołują skutków określonych w umowie. A skoro tak, to zasiłek się nie należy, ponieważ bez stosunku pracy, pracownik nie jest objęty ubezpieczeniem m.in. chorobowym, o którym to mowa w niniejszym artykule. Niektórymi z argumentów jakie wskazuje ZUS wydając decyzje negatywne jest przykładowo to, że nie ma uzasadnionych ekonomicznie podstaw do zatrudnienia pracownicy na dane stanowisko, jej zarobki są wygórowane jak na średnią płacę dla zajmowanego przez nią stanowiska, bądź też pracodawcą jest najbliższa rodzina.
Sytuacja patowa? Ciężko wygrać z organem?
Niekoniecznie. Dość rozbudowane orzecznictwo w tym zakresie daje szereg możliwości dla odwołujących się oraz zwraca uwagę na to, że sukces takich procesów w dużej mierze opiera się na przedstawionych dowodach na okoliczność faktycznego świadczenia pracy. Oznacza to, że należy wykazywać wszelkimi możliwymi dowodami; zarówno osobowymi (zeznania świadków, np.: kolegów z pracy) jak dokumentowymi (np.: ewidencja czasu pracy), że praca faktycznie była świadczona na rzecz i pod nadzorem pracodawcy w czasie oraz miejscu wyznaczonym przez pracodawcę za odpowiednim wynagrodzeniem. Warunkiem podlegania ubezpieczeniu chorobowemu jest zatem faktyczne istnienie stosunku pracy pomiędzy stronami umowy.
Istotne jest natomiast to, że chęć uzyskania uprawnień wynikających z ubezpieczenia społecznego nie jest celem zakazanym przez ustawę. Samo bowiem zawarcie umowy o pracę w okresie ciąży nawet gdyby przyjąć, że głównym motywem było uzyskanie zasiłku macierzyńskiego nie jest naganne ani sprzeczne z prawem (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 06.02.2006 r., III UK 156/05 jak i Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 21.01.2014 r., III AUa 794/13).
Pozostaje odwołanie od decyzji ZUS.
Za odwołaniem przemawia fakt, że postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wolne jest od kosztów sądowych, a ewentualną opłatę podstawową w kwocie w wysokości 30,00 zł pobiera się na późniejszych etapach w sytuacjach takich jak apelacja, zażalenie, skarga kasacyjna oraz skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
Decydujemy się na odwołanie. Jak je zatem sporządzić.
Po pierwsze: pamiętaj o terminie. Odwołanie wnosisz w ciągu miesiąca licząc od dnia doręczenia decyzji odmownej z ZUS. Odwołanie złożone po terminie podlega co do zasady w tych sprawach, odrzuceniu. Dlaczego co do zasady? Sąd może uwzględnić odwołanie jeśli opóźnienie nie jest nadmierne oraz jeśli nastąpiło z przyczyn niezależnych od Ciebie. Obie te przesłanki muszą wystąpić łącznie. To do sądu należy ocena tego czy przesłanki te wystąpiły, a co za tym idzie – czy rozpatrzy odwołanie. Pomimo tego, dopilnuj terminu!
Po drugie : odwołanie możesz wnieść:
– na piśmie, co jest najbardziej popularną formą,
– ustnie do protokołu sporządzonego przez właściwy oddział ZUS,
– ustnie do protokołu w sądzie właściwym dla rozpoznania sprawy bądź w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania odwołującego się.
Pamiętaj, że jeśli składasz odwołanie na piśmie powinno być podpisane oraz sporządzone w dwóch egzemplarzach wraz z załącznikami. Jeden egzemplarz jest przeznaczony dla sądu a drugi dla organu rentowego.
Pamiętaj również, że odwołanie wnosisz do sądu właściwego do rozpoznania sprawy (wskazanego w pouczeniu decyzji), jednak za pośrednictwem organu rentowego, który wydał decyzję. Oznacza to, że nie wnosisz go bezpośrednio do sądu.
Co wskazać w odwołaniu?
Przede wszystkim powinieneś oznaczyć decyzję od której chcesz się odwołać wraz z numerem decyzji oraz datą jej wydania. Następnie wskaż co dokładnie zarzucasz tak wydanej decyzji a w dalszej kolejności sprecyzuj o co wnosisz, czyli jakich działań oczekujesz od sądu (czy zmiany decyzji, czy jej uchylenia).
Jak już wskazywałam, proces opiera się w dużej mierze na dowodach, wskaż więc dowody, które poświadczają faktyczne zatrudnienie i świadczenie pracy. Wskaż świadków, którzy potwierdzą twoje stanowisko.
Następnie, w uzasadnieniu opisz sytuację czyli tzw. stan faktyczny i wskaż, popierając to dowodami, dlaczego wydając decyzję odmowną ZUS nie ma racji, oraz dlaczego należy uchylić bądź zmienić zaskarżoną decyzję.
Wszystko jest gotowe, a dowody załączone do odwołania? Pamiętaj, aby podpisać oba egzemplarze odwołania własnoręcznym podpisem.
Po wniesieniu odwołania, ZUS dokona ponownej analizy sytuacji. W zależności od jej wyniku, ZUS albo zmienia albo uchyla zaskarżoną decyzję, albo przekazuje ją do sądu właściwego, w celu rozpoznania sprawy.
Pamiętaj również, że zwrócenie się o profesjonalną pomoc zaoszczędzi wiele czasu i nerwów, a dobrze przygotowane odwołanie zwiększa szanse na pozytywne zakończenie sprawy.
Joanna Kawecka
Radca Prawny. Specjalistka ubezpieczeń społecznych.
